Z młodymi o transfobii

Scenariusz zajęć z młodzieżą

To ćwiczenie przeprowadzisz z młodymi osobami podczas jednej godziny lekcyjnej. Skupia się ono na przekazaniu podstawowej wiedzy na temat osób transpłciowych oraz zbudowaniu postaw tolerancji i akceptacji w stosunku do nich. 

Uwaga: temat ćwiczenia oraz treści w nim zawarte mogą być kontrowersyjne dla niektórych osób. Podczas zajęć mogą pojawić się transfobiczne i homofobiczne komentarze. Pamiętaj, aby zawsze na nie reagować.

Cele

Dzięki temu ćwiczeniu młodzi ludzie...

• pogłębią wiedzę na temat niezgodności płciowej
• zrozumieją czym jest i na czym polega dyskryminacja, skąd się bierze, jak może się przejawiać i jakie może mieć konsekwencje
• dowiedzą się, jak reagować w sytuacji dyskryminacji
• przyjrzą się swoim postawom w stosunku do osób transpłciowych 

Potrzebne materiały

Karki do flipcharta, kartki A4, długopisy, markery

Czas trwania

45 minut

Przebieg zajęć

1. Na początku zajęć, poinformuj osoby uczestniczące o temacie zajęć. Powiedz, że będziecie rozmawiać o transfobii i zapytaj, czy kiedykolwiek słyszały to pojęcie. W razie potrzeby wytłumacz, iż transfobia to dyskryminacja, lęk, uprzedzenia wobec osób transpłciowych i transseksualnych. Poinformuj osoby uczestniczące, iż podczas zajęć pojawi się kilka terminów, które mogą być dla nich obce. Zapewnij młodych ludzi, że terminy te zostaną przez ciebie wyjaśnione. 

Transpłciowość: termin zbiorczy stosowany do opisania pewnych osób i/lub różnych form zachowania i ekspresji związanych z płciowością - na przykład osób, których płeć biologiczna różni się od ich tożsamości płciowej i które potrzebują zabiegu uzgodnienia płci (zwanej także korekta płci) - transseksualizm, osób, które nie pasują do ogólnie zdefiniowanych pojęć męskości lub kobiecości lub binarności płci, osób, które określają się jako queer lub genderqueer.

2. Powiedz osobom uczestniczącym, iż pierwszym terminem, jaki chcesz wprowadzić to niezgodność płciowa (zwana czasem dysforią płciową). Wyjaśnij, iż niezgodność płciowa to posiadanie innej tożsamości płciowej, niż płeć, którą przypisano osobie przy urodzeniu. Niezgodność płciowa przejawia się np. w wyraźnej niechęci do własnego ciała, odgrywaniu ról płci przeciwnej – nie tylko w wyobraźni – preferowaniu zabawek, pasji, czynności kulturowo przypisanych płci przeciwnej, w silnej niechęci do własnych narządów płciowych, zmian w ciele pojawiających się w okresie dojrzewania. Niezgodność płciowa jest źródłem ogromnego cierpienia dla osób, które jej doświadczają. Takie osoby określa się terminem osoby transpłciowe.

3. W sali, w różnych miejscach, umieść są trzy kartki: TAK (RACZEJ TAK), NIE (RACZEJ NIE), NIE WIEM (NIE MAM ZDANIA). Powiedz osobom uczestniczącym, iż za chwilę przeczytasz kilka stwierdzeń. Poproś, aby zajęły odpowiednie miejsce w sali (przy kartce): jeśli się zgadzają ze stwierdzeniem powinny stanąć przy kartce TAK (RACZEJ TAK), jeśli się nie zgadzają, powinny zająć miejsce przy kartce NIE (RACZEJ NIE). Miejsce przy kartce NIE WIEM (NIE MAM ZDANIA) jest dla osób, które nie chcą się wypowiadać, uważają, że nie mają zdania lub odpowiedniej wiedzy, aby się wypowiadać. Odczytuj powoli stwierdzenia i daj osobom uczestniczącym w ćwiczeniu odpowiednią ilość czasu na zajęcie miejsca. Poproś, aby ćwiczenie wykonały w ciszy i nie konsultowały się z pozostałymi osobami uczestniczącymi. 

Stwierdzenia

- Czy osoby transpłciowe powinny być nauczycielami / nauczycielkami?

- Czy transkobiety powinny brać udział w kobiecych zawodach sportowych?

- Czy transpłciowość to choroba?

- Czy transkobiety powinno się zapraszać na spotkania dziewczyńskie?

- Czy powinno się wyrzucać, nie wpuszczać osób transseksualnych do przestrzeni jednopłciowych takich jak toalety czy przebieralnie?

- Czy osoby z otoczenia osób transpłciowych (np. nauczyciele / nauczycielki w szkole) powinny zwracać się do nich imieniem nadanym podczas urodzenia, nawet jeżeli tego osoby transpłciowe nie chcą?

- Czy oddałbyś / oddałabyś swój głos w wyborach prezydenckich na osobę transpłciową?

Jeśli uważasz, że grupa jest gotowa na krótką dyskusję na temat każdego ze stwierdzeń, możesz zaproponować, aby osoby stojące w różnych miejscach wyjaśniły, dlaczego zajęły daną pozycję. Jeśli, twoim zdaniem, grupa nie jest na to gotowa, ogranicz się tylko do prośby o zajęcie miejsca. 

Omówienie ćwiczenia

Ta część ćwiczenia jest bardzo ważna i nie należy jej pomijać. Możesz zadać osobom uczestniczącym różne pytania z podanych poniżej lub opracować własne. 

- Jak się czuliście / czułyście podczas ćwiczenia? Co było dla was najtrudniejsze?

- Czy coś was zdziwiło podczas ćwiczenia? Co to było i dlaczego?

- Z jakimi problemami / barierami spotykają się osoby transpłciowe w szkole / w społeczeństwie? Dlaczego tak jest? 

- Czy znacie przykłady dyskryminacji osób transpłciowych? (być może trzeba będzie wyjaśnić, czym jest dyskryminacja; w tym celu obejrzyj film Czym jest dyskryminacja?)

- Jak przeciwdziałać dyskryminacji osób transpłciowych w szkole? Co wy możecie zrobić? 

Warto przeczytać

Transpłciowa młodzież w szkole - materiał opracowany w ramach projektu Tranzycja.pl

Transpłciowe dziecko w szkole. Poradnik nie tylko dla nauczycieli/ek